16 Mart 2015 Pazartesi

“Birleşik” Haziran Hareketi’nin “Birleşik”i Ne Anlama Gelir?

Birileri “ahlak”tan söz etmeye başladığında bu söz edişin kendisinde “ahlaksız” olan bir durum vardır.
Neden?
Çünkü tarihin gösterdiği bir tek gerçek vardır: ahlaki nasihatler hiç bir zaman nedenleri ortadan kaldırmaz; aksine, bu nasihatler, nedenler ortadan kaldırılmadan sorunların hallolacağı gibi bir yanılsama yarattıkları için, sorunların devamına yol açarlar. Yani son duruşmada aldatıcıdırlar, gerçeğin özünü gizlerler. Gerçek ise devrimcidir: Onu gizlemek ise karşı devrimcidir dolayısıyla ezen sınıflara hizmet eder. Ezen sınıflara hizmet etmek ise ezilenler açısından en büyük ahlaksızlıktır.
Benzeri durum birçok alanda görülebilir: En bilineni ya da bilinmeyeni ama en yaygını da “birlik” veya “birlikçilik”tir.
Her kim ki birlik veya birlikçilik şampiyonluğu yapar, onlar aslında en büyük bölücülerdir. Onlar sadece neyle bölündüklerini gizlerler bu birlik şampiyonluklarıyla.
“Birleşik Haziran Hareketi” de kendini “Birleşik” olmakla tanımlıyor. Niye “bölünük” değil de “birleşik”?

Çünkü “birleşik” sözü insanların geri yanlarına hitap etmekte; geri yanlarını okşamaktadır.
Birileri “birlik”ten, “birleşik” olmakta söz etti mi daima kuşkulanmak, “bu birlik ne ile bölünmedir?” diye sormak gerekir.
Çünkü her birlik aynı anda bir bölünmedir. Sorun neyle birleşildiği neyle bölünüldüğü noktasında toplanır.
Bu çok basit ve temel gerçek çoğu zaman unutulur, unutturulur. Bunu unutmak ve unutturmak insanların geri yanlarına hitap etmekten başka bir anlam taşımaz.
Devrimciler, Marksistler ise aksine insanların geri yanlarıyla mücadele etmekle yükümlüdürler. Ve insanların geri yanlarıyla mücadele ettiğinizde onların dostluğunu ya da sempatisini değil; alerjilerini, düşmanlıklarını kazanırsınız. Ama ezilenlerin mücadelesine katkının başka bir yolu da yoktur. Julius Fucik’in dediği gibi, hataları söylemeyerek sempati kazanmaktansa, hataları söyleyerek düşmanlıklar kazanmak her zaman iyidir. Çünkü her kazanç bir kayıptır aslında. Sorun neyin kaybedildiği neyin kazanıldığındadır.
Yine öyle davranalım. Geri yanlarla mücadeleye devam edelim.
Şu “Birlik” ve “Birleşik” sözlerinin gerçek anlamını görelim.
Hafızasını kaybetmiş bu toplumda ve sol ortamda, çeyrek yüzyıl önce yazılmış yazıları tekrar yayınlamaktan başka bir yol yoktur unutulmuş geleneği aktarabilmek için.
Birleşik Haziran Hareketi’nin neyle bölündüğüne ve Birleşik Haziran Hareketi’nin çizgisini benimsememekle birlikte onunla birlik adına bölünmeyenlerin neyle bölündüğü çıkarsamasını okuyucular yapsın. Bunun için Birlik ve Bölünme üzerine bir zamanların “Birlik Tartışmaları” (1989-1990) bağlamında yazdığımız bir yazıyı koyuyoruz.
16 Mart 2015 Pazartesi

Birlik = Bölünme: Unutulan Bir Denklem

 “Birlik”!.. Son ayların ve yılların büyülü sözcüğü. Herkes birlikten yana. Peki niçin birlikten yana da bölünmeden yana değil? Tartışmaların adı niçin “Bölünme Tartışmaları” değil de “Birlik Tartışmaları”? Adı “Bölünme Tartışmaları” olsa daha mı yanlış olurdu?
Burjuva aydınlanmacıları, soyut bir insan özü anlayışından hareketle bütün insanların iyi doğduğunu ama onların bazılarını toplumun kötü yaptığını söylerlerdi; Hegel de, bu yaklaşımın yanlışlığını göstermek için, “bütün insanlar kötü doğarlar, onların bir kısmını iyi yapan toplumdur” gibilerden bir şeyler söylemiş. Aslında bu önerme de, aynı yaklaşım çerçevesinde en azından birincisi kadar doğrudur; hatta birincisinin ve kendisinin saçmalığını gösterdiği için, birincisinden çok daha doğrudur.
Benzer bir yaklaşım “Birlik Tartışmaları” adına da uygulanabilir. Tartışmaların adı “Bölünme Tartışmaları” olsaydı, en azından “Birlik Tartışmaları” kadar doğru, hatta her birliğin aslında bir bölünme olduğunu hatırlattığı; saçma bir birlikçilik yarışması ve bölücülük suçlaması olanağını ortadan kaldıracağı için, yüz kat daha doğru olurdu.
Evet, tekrar, o unutulmuş, “eski”, diyalektiği biraz hatırlamak gerekiyor.
“Birlik” kavramı, kendisi aynı zamanda kendi zıttı olan bir kavramdır, tıpkı üretim gibi. Üretim, aynı zamanda tüketimdir de. Herhangi bir ürün üretilirken, hammadde, enerji, iş gücü tüketilir. Ya da herhangi bir ürün tüketilirken, artıklar, çöpler, işgücü üretilir. Aslında üretim ve tüketim, bir ve aynı sürecin iki yüzünden, hatta bakış açımıza göre değişen iki farklı adlandırılışından başka bir anlam taşımazlar. Üretim sözcüğünün kullanıldığı her yere, aynı rahatlıkla tüketim sözcüğünü koyarak, aynı doğrulukta önermeler elde edilebilir.
Soruna böyle, artık unutulan diyalektik bir bakış açısıyla bakılınca, kimi çok parlak gibi görülen adlandırmaların, aslında hiç bir şeyi açıklamadığını daha açık görmek mümkün olabilir. Tipik bir örnek: “Tüketim Toplumu” kavramı. Aynı topluma “Üretim Toplumu” dendiğinde hiç de farklı bir şey söylenmiş olmaz. Sadece aynı sürece başka bir koordinat sisteminden bakarak bir isim verilmiş olur. Bir şeyin tüketilmesi için üretilmiş olması gerekir. “Tüketim Toplumları” aynı zamanda “Üretim Toplumları”dır. Peki o halde, niye “Üretim Toplumu” denmiyor da “Tüketim Toplumu” deniyor? Bunun nedeni, bilimsel değil, psikolojik ya da ideolojik kaygılarda bulunabilir.
Aslında “Tüketim Toplumu” kavramıyla kastedilen, insanın mutluluğu ve yaşaması için hiç de gerekli olmayan şeylerin bol miktarda üretildiği bir toplumdur. Fakat kastedilenin bu olması halinde de, Tüketim Toplumu (veya Üretim Toplumu) kavramları ile açıklanmak istenen arasında bir açıklama ilişkisi ortaya çıkmaz. Çünkü, üretim veya tüketim toplumu kavramı, üretilen veya tüketilen şeylerin niteliğini değil, sadece niceliğini bir ölçü olarak ele alır.


Eğer tarihte her toplumun aynı zamanda üretim ve/veya tüketim toplumu olduğunu; bu anlamda modern uygarlığın bir istisna oluşturmadığını; ama “tüketim toplumu” derken, örneğin bol miktarda çöp üreten bir toplum kastedildiğini bilir; “tüketim toplumu” kavramının aslında anlamsız ve yanlış, hiç bir açıklayıcı değeri olmayan bir kavram olduğunu bir an bile aklımızdan çıkarmazsak; ve tüketim sözcüğünün üretime göre daha prejoratif, kötüleyici, aşağılayıcı bir anlamı olduğu için, yani bilimsel değil; tarihsel, ideolojik veya psikolojik nedenlerle “üretim toplumu” değil de “tüketim toplumu” dediğimizi unutmazsak; kastedilenin kısa bir şekilde ifadesini sağladığı için, tıpkı Avrupa Ekonomik Topluluğu yerine AET denmesi gibi, bir kot olarak kullanmak ekonomi sağlayabilir.
Aynı ilişki Birlik ve Bölünme için de geçerlidir. Niçin “Birlik Tartışmaları” da “Bölünme Tartışmaları” değil veya niye “Sosyalist Birlik” diye bir dergi çıkarılıyor da “Sosyalist Bölünme” diye değil? Birincisi ikincisinden daha mı doğru? Hayır. Sadece psikolojik ve ideolojik bir avantaj sağlanıyor. “Bölme” ya da “bölünme” olumsuz bir anlam taşır.
Her birlik bölünmedir. Bölünmesiz birlik, birliksiz bölünme mümkün değildir. İnsanları herhangi bir kritere göre bölmek isteyin, onları aynı zamanda birleştirmiş olursunuz. Kanarya sevenler derneği kurmak, kanarya sevenleri birleştirmek istiyorsanız, kendinizi kanarya sevmeyenlerle bölmek, kanarya sevmeyenlerin birliğin içinde yer alamayacağını belirtmek, en açık biçimde bölücülük yapmak zorundasınızdır. Ama diyebilirsiniz ki, “biz kanarya sevmeyenlerle de bölünmek istemiyoruz, onlar da derneğimize üye olabilirler”. O zaman da, kanarya sevmeyenlerin derneğe üye alınmasını istemeyenlerle bölünmüş olursunuz. Birlikçi olmanın bölücü olmaktan başka bir yolu yoktur. Bölücü olmanın da birlikçi olmaktan başka yolu yoktur. Nasıl her üretim eylemi aynı zamanda tüketim ise, nasıl her temizleme eylemi aynı zamanda bir pisleme eylemi ise, her birlik eylemi de bir bölme eylemidir. Aslında sorun hiç bir zaman üretimci ya da tüketimci, temizlikçi ya da pislikçi, bölünmeci ya da birlikçi olmak değildir. Biri olduğunuzda otomatikman onun zıttı da olursunuz. Sorun neyin üretilip neyin tüketildiğidir; neyin kirletilip neyin temizlendiğidir; neyle birleşilip neyle bölünüldüğüdür.
“Bütün Sosyalistler Birleşsin”, “bunu istediğimiz için “Birlik Tartışmaları” diyoruz” mu diyorsunuz? Ama o “Bütün Sosyalistler” içinde “Bütün Sosyalistlerin” birleşmesinin ancak devrimci bir program bazında olursa doğru olacağını düşünenler de vardır.
Bunlarla bölünmeden “Bütün Sosyalistler Birleşsin” tezinizi savunamazsınız. Demek ki hedefiniz, o güzel “bütün sosyalisler” değil, örneğin en azından, devrimci bir program gerekmeden birleşebileceğine inananlardır. O zaman da adınızı, niye daha dürüstçe örneğin “birleşmenin ancak devrimci bir program temelinde olacağını düşünen sosyalistlerle bölünen sosyalistler” olarak adlandırmıyorsunuz? Bu daha mı yanlış olurdu? Hayır, aksine gerçekliği daha açık ifade ettiği için bin kat daha doğru olurdu.
Evet artık böyle, provakatif adlandırmalara, insanların ön yargılarına, psikolojilerine değil, zekalarına, düşüncelerine hitap eden adlandırmalara ve dile ihtiyaç var.
Artık “Elbiselerimi, tabakları yıkıyorum” değil, “Elbiselerim ve tabaklarla suyu kirletiyorum” demeliyiz. Bu çok daha düşündürücü ve uyarıcı. Artık örneğin “Sosyalist Birlik” değil, “Sosyalist Bölünme”yi çıkarmak gerekiyor. “Sosyalist Birlik” toplantıları değil “Sosyalist Bölünme” toplantıları örgütlemek gerekiyor. Bu isimlerin hiç biri daha doğru ya da daha yanlış değildir ama hiç olmazsa çağın ihtiyaçlarına daha uygun, daha düşündürücüdürler.
“Birlik” sözcüğü neyle birleşilip neyle bölünüldüğünü gizlemeye yarar, ama “Bölünme” sözcüğü tam da neyle bölünüldüğü dolayısıyla neyle birleşildiği sorusunu kışkırtır. Soru şudur: neyle birleşiliyor, neyle bölünülüyor; neyle birleşmek, neyle bölünmek gerekir?
1990


Hiç yorum yok: